اصولا در مناطق مختلف و زمانهای مختلف عوامل متعددی در بوجود آمدن این پدیده نقش دارد.

یکی از اولین فاکتورهای تاثیر گذار بر هرشخص خانواده اوست. شالوده شخصیتی هر فرد در خانواده شکل میگیرد . خانواده میتواند با رهنمودها وبسترسازیهای درست منطقی وهمچنین کمک به کشف استعداد نقش بسزایی در آینده تحصیلی و شغلی فرزندان خود داشته باشد.
یکی از اساتید خاطره‌ای در مورد کشف و رشد استعداد داشت که خیلی برایم جالب بود .در قبل از انقلاب به‌علت محدودیت در امر آموزش مسئولان بدنبال جذب افراد با ضریب هوشی بالا جهت تحصیل بودند. به همین منظور به یک روستای دورافتاده رفتند و از بچه های آنجا تست هوش گرفتند ومتوجه شدند، یکی از بچه ها دارای ضریب هوشی بسیار بالایی است اما پدرش حاضر به تحصیل او در شهر نبود و این کودک در همان روستا ماند. استاد گفت بعد از چندین سال دوباره گذرم به آن روستا افتاد برایم جالب بود بدانم آن کودک باهوش چکاره شده است. وقتی بسراغش رفتم دیدم همان چوپانی که بوده همان است فقط فرقش بابقیه مردم این بود که همه یک زن داشتند و او دو زن داشت. با این حکایت نقش خانواده در رشد استعدادها مشخص شد.

تاثیرات محیط و جامعه:

متاسفانه از نظر بسیاری از صاحب‌نظران نقش عوامل محیطی در مورد افت و ترک تحصیل در بیلند از بقیه عوامل پررنگ‌تر است.
جامعه آن هم از نوع روستا که تقریبا همه افراد همدیگر را با جزئیات می شناسند به سبب تاثیر‌گذاری و تاثیر‌پذیری افراد از یکدیگر میتواند هم فرصت بسیار خوبی برای رشد وتعالی افراد باشد و هم نقش مخربی داشته باشد.
بطور مثال در یک خانواده اگر فرزند اول دارای تحصیلات بالا باشد به طبع موقعیت شغلی و تحصیلی وی بر روی بقیه افراد خانواده تاثیر میگذارد.
معقول ومنطقی است، وقتی فردی با این خصایص در خانواده باشد، بقیه اعضای خانواده به یک خود‌باوری میرسند و این توقع در خانواده و خودشان ایجاد میشود که لااقل خود را هم‌‌تراز نفر اول کنند.
این مسئله در مورد خانواده ای بزرگتر که همان بیلند عزیزمان است هم صدق میکند. برجسته‌سازی ومعرفی افراد موفق در زمینه‌های مختلف تحصیلی و شغلی میتواند کمک شایانی به خود‌باوری و الگو‌سازی وایجاد انگیزه برای دانش‌آموزان و دانشجویان داشته باشد.
در بیلند دانشجویان ودانش‌آموزان نخبه‌‌ای وجود دارند ولی متاسفانه مردم و مسئولین شناخت کمی از آنها دارند یا بعضا هیچ شناختی ندارند.
شوراها و مسئولین فرهنگی باید این وظیفه را در خود ایجاد و احساس کنند که با شناسایی و معرفی نخبه های شغلی و تحصیلی به جوانان و مردم، میتوانند تاثیر بسزایی در بقیه جامعه بگذارند.
معرفی این اشخاص میتواند به بقیه جامعه این اطمینان را بدهد که با همین امکانات محدود و با همین فضای آموزشی ولی با یک برنامه هدفمند میتوان به قله های موفقیت رسید.
قریب به اتفاق نخبه های تحصیلی و شغلی بیلند افرادی خود‌ساخته هستند که با توجه به تمام کمبودها و مشکلات ولی با توکل و تلاش خود پله های موفقیت را طی کرده اند.
پیشینه تاریخی بیلند گواه این مطلب است که بیلند از قدیم الایام محل تردد علما و محصلین زیادی بوده است. این را می شود از مکتب‌خانه‌ها و چندین مدرسه علیمه که در بیلند وجود داشته است فهمید. البته در دهه‌های اخیر دیگر نمی شود ادعای زیادی در این مورد داشت چرا که یک مقایسه کوچک بین آمار دانش‌آموختگان سطوح عالی در بیلند و روستاهایی با جمعیت و وسعت به مراتب کمتر خود شاهد و گواهی واضح بر این مدعاست، هرچند هنوز هم بیلند مهد کاسبین و بازاری‌های خوش‌نام و خوش‌کار است ولی ترس از این می‌رود که پایین بودن سطوح تحصیلی و متأثر بودن نسل‌های بعد از این موضوع و این چرخه معیوب چالشی باشد برای نسل‌های آینده.
همه ما در میان دوست و آشنا و فامیل افرادی را سراغ داریم که هرچند در زمان تحصیل موفقیت چندانی نداشته‌اند ولی با اتخاذ تصمیمات درست و منطقی شغل‌هایی را انتخاب کرده‌اند و بسیار هم موفق بوده‌اند، ولی وقتی پای صحبت‌های آنها می‌نشینیم با‌وجود همه موفقیت‌های شغلی باز هم کمبود هایی را بیان می کنند که جز با علم و تحصیل قابل حل نیست. به‌طور مثال یک کابینت‌ساز زبده اگر یک طراح خوب نباشد یک جای کارش می‌لنگد، یا اگر یک تاجر سواد حسابداری داشته باشد حتمی تاثیر بسزایی در شغلش دارد و اگر یک فعال در مشاغل ساختمانی از سخت‌افزار‌ها و نرم‌افزار‌های نقشه‌کشی سررشته داشته باشد می‌تواند در شغلش‌موفق تر باشد.
پس یکی از معضلات دانش‌آموختگان بیکار و شاغلان کم‌سواد تک‌بعدی بودن آنهاست و اگر بتوان این دو یعنی علم و تجربه را در کنار هم داشت حتمی موفقیت هم به‌دنبال آن خواهد آمد.

علی مطیع | منتشر شده در شماره ۲۱ نشریه دیار بهلول (زمستان۹۷)